«Τυχαία δεν λένε ότι η σιωπή είναι χρυσός και πώς να μη μιλάς όταν τρως»
(απόσπασμα από το τραγούδι «Απαγορεύεται η μουσική)
Από την πρώτη μέρα που γίνεσαι γονιός καταλαβαίνεις πως αυτή εδώ η χώρα δεν είναι φτιαγμένη για παιδιά και γονείς. Και αυτό το λέω χωρίς καμία απολύτως υπερβολή.
Από το καρότσι του μωρού που εγκλωβίζεται στα πεζοδρόμια, μέχρι τα καταστήματα που μετατρέπονται σε θαλάμους αερίων από την κάπνα των τσιγάρων, τα πάρκα που δεν υπάρχουν και τα θεάματα που δεν σε δέχονται ως θεατή (!), η Ελλάδα είναι μια χώρα που δείχνει απίστευτη ανοχή στον ενήλικα (όσο κι αν αυτός ξεφεύγει), αλλά καμία στο παιδί. Γίνεσαι γονιός λοιπόν και μεταμορφώνεσαι σε κάτι άλλο, παίζεις σε ειδική κατηγορία και αν σ’ αρέσει! Αυτά που ήξερες πρέπει να τα ξεχάσεις και να πας να κάτσεις με τους άλλους που είναι σαν εσένα, τους γονείς που μπορούν να ανεχτούν το παιδί σου και να σε καταλάβουν… Αχ!
Το κείμενο που ακολουθεί γεννήθηκε μετά από την απογοήτευση αρκετών γονιών να συμμετέχουν όπως όλοι οι άλλοι σε μια εκδήλωση που δημιουργήθηκε για παιδιά. Μόνο που τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να την παρακολουθήσουν! Δεν θα πω τίποτα άλλο. Σας αφήνω να διαβάσετε τα λόγια της Βέρας και της Χρυσούλας που έχουν γράψει το παρακάτω κείμενο. Κλείνοντας πρέπει να πούμε ότι γονείς δεν γινόμαστε με manual, τελειότητα δεν υπάρχει και ευτυχώς δηλαδή, γιατί αυτή είναι η ζωή….
«Μην τρέχεις, βρε παιδί μου, θα πέσεις», «Σσσσσς, μην κάνεις φασαρία, σε ακούει ο κόσμος», «Μπορείς να μην χτυπάς το πιρούνι στο πιάτο;», «Κάτσε επιτέλους σε ένα σημείο, μας έχεις ζαλίσει», «Γιατί σέρνεσαι, παιδάκι μου, στα χώματα;», «Μπορείς να σταματήσεις να κουνιέσαι επιτέλους»….
Σας θυμίζει κάτι; Και αν έχετε καταφέρει να μην τα ξεστομίσετε, σίγουρα έχουν περάσει από το μυαλό σας και είναι βέβαιο ότι έχετε γίνει αποδέκτες αντίστοιχων ψιθύρων από τρίτους ή άλλοι γονείς απευθύνθηκαν με αυτόν τον τρόπο στα παιδιά τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που μεταξύ μας ανοίγουν συζητήσεις για child friendly χώρες, ενώ σχεδόν κάθε φορά που προκύπτει η ιδέα μιας εκδρομής ή ενός φαγητού σε εστιατόριο, ενός χαλαρού καφέ ή ακόμα και ενός περιπάτου, σκέψεις του τύπου
«θα έχει χώρο για τα παιδιά;», «καπνίζουν εκεί;», «λες να γίνεται χαμός και να τους τρελάνει όλους το μικρό;»
κάνουν τις δυνάμει ευχάριστες και χαλαρές στιγμές να φαντάζουν Γολγοθάς. Συνήθως, αν τελικά το τολμήσουμε, γυρίζουμε σπίτι ανακουφισμένοι, λες και μαζί μας είχαμε ένα ή πολλά τέρατα που έχουν την δυνατότητα να καταστρέψουν τον κόσμο, αλλά για άλλη μια φορά αποφάσισαν να το αναβάλλουν, δίνοντας μια ακόμη ευκαιρία στην ανθρωπότητα.
Όμως, εκείνη πόσες ευκαιρίες τους έδωσε;
Ζούμε σε μια χώρα που ενώ κάποτε, και όχι πολύ παλιά, τα παιδιά έπαιζαν σε πάρκα, παιδικές χαρές και δρόμους, τώρα περιορίζονται σε «οργανωμένες» δραστηριότητες που ακόμα και το τρέξιμο ακριβοπληρώνεται σε αίθουσες κλειστές, μικρές, έχει χρονική διάρκεια και συγκεκριμένες διαδρομές. Όσοι είμαστε κάτοικοι αστικών κέντρων παίρνουμε αυτοκίνητο ή 2-3 συγκοινωνίες για να βρούμε δυο κούνιες και μια τσουλήθρα στις οποίες δεν κινδυνεύουν τα παιδιά μας να σπάσουν το κεφάλι τους ή να τα πατήσει αυτοκίνητο, μηχανάκι κλπ. Η δε επικρατέστερη πρόταση εξόδου μαζί με το παιδί είναι ο πλαστικός παιδότοπος… Μπαλάκια, τούνελ, διάδρομοι, συνήθως σε κλειστούς χώρους 2 x 2, που δεν εξυπηρετούν ούτε τον στόχο της διασκέδασης, αλλά εξασφαλίζουν καφέ στους γονείς την στιγμή που τα παιδιά τους τα προσέχει κάποια κοπέλα. Και σε αυτούς τους κλειστούς χώρους είναι αποδεκτές οι φωνές, οι τσιρίδες, τα δυνατά γέλια.
Αποδεκτές; Και εδώ κάπου ανοίγει μια τεράστια συζήτηση. Τι σημαίνει αποδεκτές παιδικές φωνές και γέλια; Δηλαδή υπάρχει κόσμος που εκνευρίζεται με ένα παιδί που ζουζουνίζει γύρω από τα τραπέζια μια ταβέρνας, αλλά ο ίδιος κόσμος δεν έχει κανένα πρόβλημα με τις δυνατές φωνές της παρέας στο διπλανό τραπέζι που κάνει χαβαλέ, θα στεναχωρηθεί και μπορεί να προσφέρει και μια χαρτοπετσέτα στην κοπέλα που της έπεσε ο καφές στο κινητό και βρίζει θεούς και δαίμονες, θα ανεχτεί το τσιγάρο του διπλανού ανοίγοντας ένα παράθυρο ή ακόμα αλλάζοντας και θέση. Το καρότσι στον δρόμο ενοχλεί γιατί θέλει να περάσει το πεζοδρόμιο, την ίδια στιγμή που οι γονείς ξέρουν το σοβαρό πρόβλημα πάρκινγκ που υπάρχει σε κάθε πόλη. Ενοχλεί το παιδί που θέλει να κάτσει σε ένα λεωφορείο και να πατήσει το κουμπί της στάσης γιατί τόσος κόσμος έχει στοιβαχτεί μέσα σε αυτό και είναι ήδη πολύ κουρασμένος. Πόσα κουβαδάκια πρέπει κανείς να πατήσει για να φτάσει στην θάλασσα; Και τελικά μήπως υπάρχει ένας τρόπος τα παιδιά να γεννιούνται, να τα αναλαμβάνουν ειδικά ιδρύματα που θα τα μεγαλώσουν με αρχές, αξίες, όρια, θα τα κάνουν φρόνιμα, ήσυχα, υπάκουα και θα τα ξαναγυρίσουν στην οικογένεια και την κοινωνία όταν έχουν μεγαλώσει και είναι έτοιμα;
Με άλλα λόγια, ζούμε σε έναν κόσμο που θεωρεί ότι τα παιδιά είναι βάρος, ενόχληση, φασαρία, αλλά δεν έχει αναρωτηθεί αν υπάρχει κάτι σε αυτόν τον κόσμο που να τα χωράει και να τα σέβεται…
Αφορμή για αυτό το βιωματικό-εμπειρικό κείμενο στάθηκαν δύο γεγονότα.
Αρχικά μια εκδρομή με τα παιδιά μας σε ένα camping της Πελοποννήσου. Οι άνθρωποι εκεί και ο χώρος ήταν καταπληκτικοί, πραγματικά φιλικοί και σεβόμενοι πλήρως τους επισκέπτες τους είτε ήταν 7 μηνών, είτε 4, είτε 60 ετών. Όμως και εκεί βρέθηκαν campers που παραπονέθηκαν γιατί τα παιδιά ξυπνούν νωρίς, παίζουν, τρέχουν, μιλούν και τους ενοχλούν. Οι ίδιοι campers φυσικά που με μεγάλη ευκολία θα μιλάνε με δυνατή φωνή μέχρι αργά το βράδυ, αδιαφορώντας για τα παιδιά που κοιμούνται ή θα πετούσαν ίσως τα αποτσίγαρά τους στην παραλία, αδιαφορώντας για τα παιδιά που πατάνε και παίζουν στην άμμο. Γινόμαστε άδικες θα μου πείτε….
Το δεύτερο, η προσπάθεια να κλείσουμε εισιτήρια για τη συναυλία του Κυπουργού στο Ηρώδειο, που ήταν και η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Διαβάζουμε στην περιγραφή της συναυλίας: «[…]Πολυβραβευμένες μουσικές του από τον κινηματογράφο και κρυφά τραγούδια του από το θέατρο συνθέτουν μια ξεχωριστή βραδιά για μικρά και μεγάλα παιδιά». Τέλεια! Μικρά και μεγάλα παιδιά έτοιμα λοιπόν να απολαύσουν τα αγαπημένα τους «σουξέ»! Τέλεια; Όχι και τόσο, γιατί απ’ ότι φαίνεται τα «μικρά» παιδιά που θα απολαύσουν τη συναυλία δεν μπορούν να είναι τόσο μικρά – μόνο άνω των έξι ετών. Σε σχετικό (γραπτό) μας ερώτημα γιατί ισχύει αυτή η απαγόρευση, δεν έχουμε λάβει ακόμα απάντηση. Και για να μην είμαστε άδικοι με το Ηρώδειο βρέθηκαν εκπαιδευτικοί που μας ενημέρωσαν ότι και άλλοι χώροι, όπως το Μέγαρο Μουσικής ή το Ευγενίδειο Ίδρυμα δεν κάνουν ομαδικές κρατήσεις για παιδιά αντίστοιχης ηλικίας. Άραγε ισχύουν οι ίδιοι περιορισμοί και για τις κυρίες με τακούνια; Ή για όσους κουβαλούν μαζί τους νερά, τσίχλες, σποράκια και πετούν τα υπολείμματα κάτω;
Και τελικά μπαίνει το ερώτημα: πώς αντιμετωπίζουμε τα παιδιά σ’αυτή τη χώρα;
Από τη μια δείχνουμε να μας ενοχλούν με κάθε τρόπο όλες οι εκφράσεις παιδικού ενθουσιασμού, φωνές, παιχνίδι, γέλιο στους χώρους που θεωρούμε «δικούς μας», μόνο για «μεγάλους». Από την άλλη θεωρούμε αυτόματα ότι ένα παιδί τριών, τεσσάρων, πέντε χρονών είναι «απείθαρχο», «άτακτο», θα κάνει φασαρία, δεν θα σεβαστεί το χώρο και τους γύρω του, πρέπει να πειθαρχηθεί με κάποιο τρόπο ή να περιοριστεί στον παιδότοπο που περιγράψαμε παραπάνω. Και φυσικά, όταν φτάσει πια το παιδί στην πολυπόθητη ηλικία των 6 – 7 – 8 που του επιτρέπεται πια να πατήσει στο ιερό χώμα του Ηρώδειου ή θεωρείται αρκετά μεγάλο για κάμπινγκ/καφετέρια/ταβέρνα, γκρινιάζουμε και παραπονιόμαστε που δεν έχει μάθει να «σέβεται το χώρο». Τον ίδιο χώρο από τον οποίο εμείς το αποκλείσαμε. Που του στερήσαμε τη χαρά να ακούσει ζωντανά τη Λιλιπούπολη ή τα Μυστικά του Κήπου. Που το στοιβάξαμε σε χώρους που ακούει μόνο Ζουζούνια ή ακατάληπτα μπιτ που του υπερδιεγείρουν τον εγκέφαλο και το κάνουν υπερκινητικό. Που δεν του δώσαμε την ευκαιρία στην ηλικία που χτίζει τα πια σημαντικά στοιχεία του χαρακτήρα του να καταλάβει μόνο του, βλέποντας εμάς και τους γύρω του, ότι η συμπεριφορά μας αλλάζει και προσαρμόζεται ανάλογα με το χώρο που βρισκόμαστε, ότι στις συναυλίες/παραστάσεις/ώρες κοινής ησυχίας μιλάμε χαμηλόφωνα ή ό,τι άλλο «κανόνα» κοινωνικής συμπεριφοράς θα θέλαμε να μάθει και να υιοθετήσει. Χωρίς νουθεσίες, χωρίς τιμωρίες, χωρίς υπερβολές, μόνο με τη μίμηση. Για να μη γίνει μεγαλώνοντας η κυρία με τα ψηλοτάκουνα στο αρχαίο θέατρο ή ο κύριος με τα σποράκια που τα φτύνει στο πάτωμα ή ο/η κάφρος που πετάει τα αποτσίγαρα στην παραλία.
Όπως είπε και μια φίλη από τα παλιά που ζει πλέον σε άλλη χώρα, όχι ευρωπαϊκή με ανέσεις, αλλά στο Μεξικό, με πολλούς κινδύνους και παιδιά στους δρόμους να πεινούν και να διψούν, έχουμε γίνει μια χώρα που μισεί τα παιδιά, αλλά επιδιώκει και επικροτεί την παιδικότητα στους ενήλικες ως ένδειξη ανευθυνότητας και χαλαρότητας. Αυτή μάλλον είναι και η διαφορά. Τα παιδιά είναι αυτό που η ηλικία τους ορίζει! Χαρούμενα, στενοχωρημένα, ζωηρά, ήρεμα, παιχνιδιάρικα, γκρινιάρικα, ακριβώς επειδή δεν έχουν δόλο και ό,τι νιώθουν θα το εκφράσουν. Καταλαβαίνουν τα όρια αν κανείς τους τα εξηγήσει σεβόμενος την ελευθερία τους και αντιδρούν όταν κάποιος την παραβιάσει. Ενώ εμείς, οι ενήλικες, θέλουμε να είμαστε παιδιά, πιεζόμαστε να συμπεριφερθούμε σαν αυτά για να δικαιολογήσουμε τις δικές μας ελλείψεις, ανασφάλειες, δυσκολίες.
Ίσως τελικά θα ήταν σωτήριο για όλους μας, να αντιληφθούμε εμείς οι μεγάλοι ότι μπορούμε να συνυπάρχουμε όχι μόνο με τους μεγάλους, αλλά και με τους μικρούς. Λιγότερος εγωισμός, λιγότερος καθωσπρεπισμός, λιγότερες ενοχές και μπορεί και να τα καταφέρουμε…
Κι όπως πολύ εύστοχα έγραψε ένας αγαπημένος φίλος στο facebook παραφράζοντας τους στίχους του Παρασκευά Καρασούλου:
«Δεν θα’βρει ο κόσμος προκοπή όσο υπάρχουνε… θεσμοί
Αλλιώτικα, αλλιώτικα, αλλιώς έπρεπε να’ναι»
Γράφουν η Βέρα Ανδριοπούλου και η Χρυσούλα Παπαγεωργίου | kathemeragoneis
